آموزش مداحی با اصول شعر فارسی

برای ما مسلمانان تربیت فرزند صالح از نان شب واجب‌تر است. یک عمر تلاش می‌کنیم نان حلال بر سر سفره‌مان بگذاریم تا فرزندمان طوری تربیت شود که در مسیر مقدس اسلام گام نهاده و انسانی مفید برای جامعه باشد. 

بی‌شک اعتقاد همه ما بر این است که لقمه حلال در نوع تربیت مؤثر بوده و با رعایت نکات توصیه‌شده در احادیث، فرزندی صالح و اهل معرفت تربیت می‌شود. برای قدم‌گذاشتن در مسیر حق، خانواده مرحله اول است و برای گام دوم باید به دنبال محلی مطمئن برای آموزش فرهنگی‌مذهبی کودکانمان باشیم تا در جامعه نیز حضور پیدا کنند و گام به گام اصول معرفت با اهل بیت(ع) را بیاموزند. چرا که آشنایی با اهل بیت و شناخت ایشان به منزله شناخت انسانیت است و پس از خودآگاهی و شناخت نفس به مرحله خداشناسی دست خواهیم یافت. 

منطقه ما به‌عنوان یکی از مناطقی که بیشترین فعالان فرهنگی مذهبی را در دل خود جای داده است شناخته می‌شود و گواه این ادعا کودکان و نوجوانان بی‌شماری هستند که در پایگاه‌ها، مساجد و هیئت‌های منطقه با اشتیاق فراوان حضور پیدا می‌کنند. 
یکی از فعال‌ترین هیئت‌های منطقه ما هیئت جنت‌الحسین(ع) واقع در دارالقرآن امام حسین(ع) در میدان هشتم شهریور بوده و یکی از مساجد فعال که به‌جرئت می‌توان گفت جذب زیاد نوجوانان از شاخصه‌های بارز آن است، مسجد امام حسین(ع) واقع در بولوار هفت تیر است. با نوجوانان فعال مذهبی در زمینه‌های مختلف حفظ و قرائت قرآن و همچنین مداحی به عشق اهل بیت(ع) هم‌صحبت شدیم تا از دلدادگی آن‌ها به کلام خدا و اظهار معرفت به اهل بیت(ع) بشنویم.

از کودکی با قرآن عجین شدم

علیرضا بنا نوجوان پانزده‌ساله‌ای است که از پیش‌دبستانی با قرآن مأنوس شده و آموزش‌های قرآنی را در دوره‌های روخوانی، روان‌خوانی و تجوید پشت‌سر گذاشته است. مادرش که بانویی خانه‌دار است مدرس علوم قرآنی بوده و از کودکی علیرضا را با قرآن عجین کرده است. 

او اکنون 4سالی است که به‌طور حرفه‌ای فعالیت خود را در چندین مسجد و دارالقرآن‌ ادامه می‌دهد. علیرضا دانش‌آموز پایه دهم در دبیرستان شهید مطهری و در رشته علوم و معارف قرآنی مشغول به تحصیل است.

او که دومین فرزند خانواده‌ای پنج نفره است می‌گوید: مهم‌ترین مشوق من پدر و مادرم بودند که وقتی متوجه علاقه و استعداد من در این زمینه شدند مرا به کلاس‌های آموزش قرآنی حرم بردند و بعد از آن نیز در دارالقرآن امام حسین(ع)، در محله هفت تیر زیر نظر استادم آقای افخمی آموزش دیدم. 

بعد از آن به استاد خلوصی معرفی شدم و آموزش‌های بسیار مؤثری را کسب کردم. در حال حاضر نیز دوره‌های تکمیلی و حرفه‌ای را در مسجد محل سکونتمان، مسجد امام حسین(ع) در کلاس‌های استاد امیری می‌گذرانم.

علیرضا با خلوص زیبا و نجابتی که در صدایش وجود دارد ادامه می‌دهد: استادانم با توجه به استعداد و تن صدای من آموزش در زمینه قرائت را به من پیشنهاد دادند، خودم نیز به قرائت قرآن علاقه داشتم و به این سمت سوق پیدا کردم.

اکنون به سبک استاد محمد شحات انور تمرینات خود را ادامه می‌دهم و در دوره حرفه‌ای آموزش‌هایی از قبیل تجوید، نغمات و صوت و لحن را آموزش می‌بینم. دوست دارم در آینده شغل معلمی را انتخاب کنم چون احساس می‌کنم می‌توانم معلم خوب و تأثیرگذاری باشم. به نظر من خانواده‌ها باید کارهای فرهنگی را از کودکی به فرزندانشان بیاموزند.

کسب رتبه دوم در ناحیه در مسابقات مدهامتان، کسب مقام سومی در کشور در مسابقات امام علی(ع) و همچنین مسابقات دانش‌آموزی از مقام‌های استانی زیادی است که او به دست آورده است. علیرضا در ورزش‌های بدن‌سازی و هوازی نیز فعالیت دارد که به گفته خودش تأثیر بسزایی در تقویت ریه‌ها و صدای وی دارد که باعث موفقیت بیشتر او در زمینه صوت و قرائت قرآنش شده است.
 

بزرگ‌ترین آرزویم علاقه‌مندی همه جوانان به قرآن است

امیرحسین چهارده‌ساله که در کنار پدر هیئتی خود توانسته پا به این عرصه بگذارد صحبت‌هایش را این‌طور شروع می‌کند: امیرحسین خسروپور هستم، چون پدرم اهل جلسات قرآنی و هیئت‌های مذهبی است از کودکی به همراه او در این جلسات شرکت می‌کردم، کم کم علاقه‌مند به قرآن، این کتاب الهی انسان‌ساز، شدم و با تشویق‌های پدر و مادرم به سمت رشته قرائت قرآن هدایت شدم.

از سبک صحبتش متوجه می‌شوم که سعی دارد علائم بزرگ‌شدن را در رفتارش نشان دهد. با کلمات و واژگان بازی می‌کند تا مانند یک کودک با او برخورد نشود. با اینکه جثه درشتی ندارد اما روزه‌هایش را کامل می‌گیرد. 

با لحنی دلنشین و دوست‌داشتنی و با کلماتی که به‌وضوح بالاتر از سن خودش است ادامه می‌دهد: از کلاس دوم دبستان به‌طور جدی و پی در پی در این زمینه آموزش دیده و فعالیت می‌کنم. هفت سالی است که در رشته قرائت قرآن به سبک تحقیق در محضر استادانی چون آقایان بیژنی، مجیر و استاد خلوصی آموزش دیده‌ام و در دارالقرآن امام حسین(ع) و مسجد حضرت محمد مصطفی(ص) مشغول آموزش قرآن هستم. در روزهای چهارشنبه هر هفته در مسجد امام محمد باقر(ع) به‌طورخیلی تخصصی‌تر زیر نظر آقایان شهابی و طهماسبی تمرین می‌کنم. در کنار قرائت به حفظ قرآن هم مشغول هستم.

امیر حسین که تنها فرزند خانواده است دوست دارد در آینده جزو استادان مطرح قرآنی باشد تا بتواند نوجوانان را تشویق کند تا در این راه قدم بگذارند و می‌گوید: یکی از آرزوهایم این است که همه نوجوانان و جوانان سرزمینم علاقه‌مند قرآن و علوم قرآنی این کتاب بزرگ الهی باشند. او موفق به کسب رتبه‌های مختلف در ناحیه و رتبه نخست در پایه هفتم و راهیابی به مسابقات استانی مقدماتی شده است. علاوه‌بر فعالیت قرآنی به ورزش هم علاقه دارد و در رشته فوتبال نیز توانسته مقام سوم در آموزشگاه را به‌دست آورد.

تأثیر فضای معنوی خانواده بر کودکان

یاسین و محسن احمدیان‌فر دو نوجوان دیگری هستند که با تشویق خانواده به قرائت و حفظ قرآن علاقه‌مند شده‌اند. مهم‌ترین دلیل گرایش آن‌ها به قرآن فضایی است که از کودکی در آن رشد یافته‌اند. یاسین چهارده‌ساله که حافظ 9جزء قران کریم است می‌گوید: با علاقه‌ای که به حفظ آیات قرآن داشتم در مدت یک سال و نیم توانستم 9جزء قرآن را حفظ کنم و تصمیم دارم با سرعت بیشتری این‌کار را ادامه دهم. حافظه‌ام برای حفظ آیات بسیار قوی است و احساس می‌کنم با حفظ قرآن ذهن من قوی‌تر از قبل هم شده است.

یاسین از تأثیر قرآن بر رفتار نوجوانان این‌طور می‌گوید: من اولین‌بار با دیدن برنامه‌های تلویزیون به قرائت علاقه‌مند شدم و سپس با کمک مادرم حفظ را شروع کردم. استادان من مانند آقای امیری وقتی علاقه مرا دیدند به من کمک کردند تا بتوانم روش‌های حفظ را بهتر یاد بگیرم. من و برادرم در برنامه تلویزیونی اسرا شرکت کردیم و توانستم تا مرحله فینال هم پیش بروم. پدرم برای تشویق ما به حفظ قرآن جایزه تعیین می‌کند و همیشه می‌گوید که رفتار قرآنی و اخلاق اسلامی هم باید در کارهای ما وجود داشته باشد.

در ادامه هم تمام استادانی را که از کودکی با آن‌ها تمرین داشته است نام می‌برد و با اظهار تشکر خود را مدیون زحمات آنان می‌داند که نشان‌دهنده تأثیر اخلاق اسلامی در رفتار این نوجوان است.
محسن 10سال دارد و همراه برادرش در مسیر قرآن قدم گذاشته است. با لحن شیرین کودکانه و با خنده‌ای معصومانه می‌گوید: هرچه تلاش می‌کنم نمی‌توانم مانند یاسین آیه‌ها را حفظ کنم. من به قرائت علاقه بیشتری دارم و صدای خوبی هم دارم. 

اولین‌بار با دیدن برنامه‌های تلویزیون به قرائت علاقه‌مند شدم و سپس با کمک مادرم حفظ را شروع کردم

اولین‌بار خودم به پدرم گفتم که مرا هم به کلاس قرآن یاسین ببرند، آن موقع هنوز درک درستی از قرائت قرآن نداشتم، به معلم قران گفتم: «من هم دوست دارم از این آهنگ‌ها بخوانم» منظورم همان آواهایی بود که در موقع قرائت خوانده می‌شد ولی چون سنم کم بود با زبان کودکانه مطرح کردم. به سبک مصطفی اسماعیل علاقه دارم و در کلاس‌های روان‌خوانی، تجوید و ترتیل شرکت می‌کنم. اکنون هم در خانواده هر وقت که روضه‌ای باشد از من می‌خواهند که قرآن بخوانم.

صحبتی با استاد تدریس قرآن کریم 

علی امیری، استاد قرآن مسجد امام حسین (ع) می‌گوید: به اعتقاد من یکی از شیوه‌های جذب کودکان و نوجوانان به حضور در کلاس‌ها و محافل قرآنی برگزاری جلسه‌های بانشاط و متنوع است و هنر کسی که می‌خواهد نسل جوان را به قرآن نزدیک کند، این است که با هر شیوه و شگردی که می‌تواند این نسل را مشتاق کند و با توجه به استعداد قرآن‌آموز و علاقه او آموزش لازم داده شود.
یک نفر با ایجاد علاقه به تجوید، صوت و لحن و دیگری با تفسیر و مفاهیم و داستان‌گویی و بعضی افراد با حفظ آیات نورانی قرآن کریم به این سمت گرایش پیدا می‌کنند.

وی می افزاید: ما در جلسه قرآن مسجد امام حسین(ع) واقع در خیابان هفت تیر باتوجه به شور و اشتیاق جوانان و نوجوانان و حتی کودکان، بنا را بر جذب قرآن‌آموزان گذاشته‌ایم و سعی می‌کنیم  با جلسه‌های شاد و متنوع همراه با جوایز و دعوت از قاریان  نوجوان و خوش‌صوت شهر برجذابیت محفلمان بیفزاییم تا جوانان جلسه‌مان به تلاوت، حفظ و تفسیر آیات الهی تشویق و ترغیب شوند. به لطف خدا با این روش تعداد زیادی از این قرآن‌آموزان که بیشتر آن‌ها دانش‌آموز و دانشجو هستند در سطح نواحی مختلف آموزش وپرورش حائز رتبه‌های عالی در مسابقات قرآنی شده‌اند.درباره استعدادیابی هم به کمک دارالقرآن‌ها و با داوری مسابقات قرآنی که برعهده دارم، جوانانی را که دارای استعداد قرآنی هستند شناسایی کرده و از آن‌ها برای حضور در جلسات رایگان آموزش قرآن دعوت می‌کنم.

انس با قرآن از محبت به عترت پیامبر جدایی‌ناپذیر است و هر مؤمنی که در مسیر قرآن قدم بگذارد بی‌شک عاشق اهل بیت اوست. همان‌طور که بسیاری از نوجوانان خوش صدای ما در کنار قرائت قرآن مدیحه‌خوان اهل بیت می‌شوند. با چند تن از این عاشقان اهل بیت هم‌صحبت می‌شویم.

در کلاس‌های مداحی ابتدا استاد رجب‌پور ما را با اصول و قواعد شعر فارسی آشنا می‌کند و در گام بعدی شیوه‌های خواندن رباعی را آموزش می‌بینیم

هیچ‌وقت از فعالیت‌های مذهبی خسته نمی‌شوم

رسول عبدی، نوجوان شانزده‌ساله‌ای که در پایه دهم رشته علوم انسانی مشغول به تحصیل است علاوه بر اینکه حافظ 20جزء قرآن است و در قرائت قرآن نیز به سبک استاد منشاوی تلاوت می‌کند، خود را مداح اهل بیت می‌داند. او از شیوه آشنایی و انسش با قرآن و مداحی این‌طور می‌گوید: فضای خانواده ما فضایی کاملا مذهبی است و از آنجا که مادرم طلبه است و با علوم و معارف قرآنی آشنایی ویژه‌ای دارد، با صبوری بسیار از همان دوران کودکی پاسخ‌گوی سؤالات دینی من بود. 

از کودکی مرا در مهدکودک قرآنی ثبت‌نام کرد و حالا که به سن نوجوانی قدم گذاشته‌ام درباره مسائل دینی و خداشناسی که اغلب در دوران نوجوانی در ذهن هم‌سن و سالانم بروز می‌کند، آشنایی بیشتری دارم. با پرس‌وجوها و پیگیری‌های پدر و مادرم با مؤسسه جنت‌الحسین(ع) آشنا شدیم و پس از شرکت در کلاس‌های مؤسسه و آشنایی با استاد رجب‌پور به کلاس‌های مداحی علاقه‌مند شدم. حدود یک‌سال و نیم است که پای ثابت جلسات مؤسسه جنت‌الحسین(ع) هستم و هیچ‌وقت با وجود دوری راه از شرکت در کلاس‌هایم خسته نشدم.

از رسول خواستم تا درباره اصول مداحی چند کلمه‌ای برای ما بگوید. او هم با تسلط کامل توضیح می‌دهد: در کلاس‌های مداحی ابتدا استاد رجب‌پور ما را با اصول و قواعد شعر فارسی آشنا می‌کند و در گام بعدی شیوه‌های خواندن رباعی را آموزش می‌بینیم.

بعد هم تمرینات مربوط به صوت و حنجره و اینکه چگونه تمرین کنیم تا صدایی دلنشین داشته باشیم. در مراحل تخصصی‌تر شیوه روضه‌خوانی را تمرین می‌کنیم که آن هم دو سبک سنتی و جدید دارد. من از کلاس چهارم کار اجرا انجام داده‌ام و برای نوجوانان کلاس‌های آموزش مداحی برگزار می‌کنم.

این نوجوان فعال و پرتلاش علاوه‌بر فراگیری فنون مداحی و قرآنی، اوقات فراغت خود را در کلاس‌های فوتسال و تکواندو شرکت می‌کند و تاکنون موفق به گرفتن کمربند مشکی در رشته تکواندو شده است.
رسول تصمیم دارد در رشته علوم حدیث یا فقه در دانشگاه ادامه تحصیل دهد و یکی از اهدافش این است که در آینده حرفه قضاوت یا وکالت را به عنوان کار تخصصی‌اش برگزیند. این نوجوان بامعرفت صحبت‌هایش را این‌طور خاتمه می‌دهد: خیلی دوست دارم درنهایت بتوانم به شیوه و سبک حاج منصور ارضی بخوانم که البته می‌دانم بسیار سخت است اما نهایت تلاش خودم را می‌کنم. از استادانم به ویژه از استاد ریحانی که استاد  قرآنم بودند و استاد رجب‌پور عزیز که واقعا مثل یک برادر بزرگ‌تر و دلسوز از هیچ نکته و مشورت و آموزشی دریغ نکردند، ممنونم و به‌جرئت می‌توانم بگویم اگر تلاش‌ها و زحمات استادانم نبود شاید من در این مسیر قرار نمی‌گرفتم.

تأثیر مداحی را در زندگی دیده‌ام

امین خزایی هم نوجوان چهارده‌ساله‌ای است که به عشق به اهل بیت(ع) و تشویق‌های پدر و مادرش به دنیای مداحی قدم گذاشته است. او درباره علاقه و گرایشش به مداحی می‌گوید: با حضور در مؤسسه جنت‌الحسین و شرکت در کلاس‌های قرآنی و آشنا شدن با اهل بیت(ع) و معارف اسلامی احساس کردم به مداحی علاقه زیادی دارم. هر یک از ما با توجه به روحیاتمان به یک یا چند تن از ائمه(ع)  متوسل می‌شویم من هم به حضرت علی اصغر(ع) و روضه ایشان بسیار علاقه‌مند شدم. فراگیری و آموزش مداحی را به عنوان زنگ تفریح برای خود می‌دانم و همان‌طور که دیگر هم‌سن و سالانم از بازی لذت می‌برند، من نیز از شرکت در این کلاس‌ها بسیار لذت می‌برم و هیچ لطمه‌ای به درس و تحصیل من وارد نشده است.

شغلی را دوست دارم که به مردم خدمت کنم

امین از فعالیت‌های جانبی‌اش می‌گوید: در کلاس‌ها و هیئتمان  فضایی دوستانه و رفاقتی حاکم است که باعث شده همه با هم روابط بسیار خوب و صمیمی داشته باشیم، طوری که در اوقات فراغت با بچه‌های هیئت قرارهای دوستانه داریم. مسئولان هیئت تلاش می‌کنند که بچه‌ها در کنار فعالیت قرآنی از ورزش نیز غافل نشوند. از دیگر فعالیت‌های جانبی‌ام طراحی و نقاشی‌های برجسته روی انگشتر است که این هنر را از طریق اینترنت یاد گرفته‌ام و در زمان فراغ بال طراحی و نقاشی روی انگشتر را نیز  انجام می‌دهم.

وقتی از او درباره اهدافش می‌پرسم می‌گوید: شغلی را دوست دارم که به مردم خدمت کنم اما در هر حرفه و تخصصی که باشم مداحی را نیز برای ارتباط با اهل بیت و عشق و علاقه‌ای که به ائمه(ع) دارم، ادامه خواهم داد. در حال حاضر هم در مراسم مذهبی بعضی همسایه‌ها در محله آب و برق برای اجرای مداحی و روضه‌خوانی حضور پیدا می‌کنم.

رعایت اخلاق اسلامی اولین شرط مداحی است

یوسف سیادت 13سال دارد و همانند دوستان دیگرش از کودکی در فضای دارالقرآن حضور داشته و دوره‌های اولیه را در مسجد صاحب‌الزمان(عج) در خیابان صیاد شیرازی و مؤسسه باران نورو دانش در خیابان خواجه ربیع گذرانده است. یوسف که با اشتیاق فراوان در این روزهای گرم روزه می‌گیرد از علاقه‌اش به قرآن و مداحی این‌طور می‌گوید: خیلی کم‌سن و سال بودم که یادگیری قرآن را شروع کردم، هشت ساله بودم که احکام را یاد گرفتم و در نه‌سالگی که رفتار خوب استاد مداحی را دیدم به پدرم گفتم که می‌خواهم از آقای رجب‌پور مداحی را یاد بگیرم.

یوسف از بزرگ‌ترهایی که به بچه‌ها اجازه نمی‌دهند در هیئت‌ها بخوانند گله می‌کند و می‌گوید: در بعضی هیئت‌هایی که پشتیبان خصوصی دارد به بچه‌ها اجازه نمی‌دهند که مداحی کنند، ولی در محله ما برای افرادی مثل من که صدایشان خوب است این امکان فراهم می‌شود و می‌توانیم در مراسم‌ها مداحی کنیم.

باید حواسمان باشد با حرف‌هایی که می‌زنیم به دین خدا و آبروی پیامبر لطمه‌ای وارد نکنیم

اطرافیان به یوسف گفته‌اند که تن صدایش به میثم مطیعی شبیه است. او هم با تأکید بر اینکه باید به شیوه مداحانی عمل کرد که اخلاق‌مدار هستند ادامه می‌دهد: از نظر آقای رجب‌پور رعایت اخلاق اسلامی و گفتن کلمات درست در مداحی بسیار مهم است. ما باید حواسمان باشد با حرف‌هایی که می‌زنیم به دین خدا و آبروی پیامبر لطمه‌ای وارد نکنیم.

او در مسابقات زیادی شرکت کرده و به گفته خودش همیشه تا مرحله استانی پیش رفته است. او نام تمام استادانش را بر زبان آورده و می‌گوید: از تمام استادانم که به من کمک کردند تشکر می‌کنم، برای رتبه‌هایی که کسب کردم جوایز زیادی از خانواده گرفتم ولی بهترین هدیه‌ای که گرفته‌ام از سوی خداوند بوده است که همین حالت معنوی در مداحی‌هایم است.

کلامی چند پای صحبت استاد مداحی 

کربلایی علی رجب‌پور، استاد مداحی هیئت جنت الحسین (ع) با اشاره به اینکه نوجوانان نیاز به توجه و دیده شدن دارندمی‌گوید: نوجوانان مورد تقدیر قرار گرفتن را دوست دارند و از اینکه از سوی جمعی تأیید شوند اعتماد به نفسشان بالا می‌رود. ما هم برای جذب نوجوانان به دوره‌های مداحی از همین خصلت آن‌ها استفاده می‌کنیم. در هیئت جنت‌الحسین همان رفتاری که با یک مداح معروف می‌شود با نوجوان مبتدی و کم‌سن و سال هم انجام می‌شود. به این نوجوانان عاشق اهل بیت بها می‌دهیم و فرصتی را ایجاد می‌کنیم تا با اعتماد به توانایی‌هایشان خود را در حضور جمع ثابت کنند. بچه‌ها پس از یادگیری اصول اولیه خواندن، در این جلسات یاد می‌گیرند که چطور به فعالیت‌های اجتماعی بپردازند و کارهای گروهی را در آنان تقویت می‌کنیم.

وی می‌افزاید:متأسفانه در سال‌های گذشته مداحانی پا به عرصه گذاشته‌اند که برخی اخلاقیات را رعایت نمی‌کنند. ما به این نوجوانان آگاهی می‌دهیم تا الگوهایی را برای خود برگزینند که مایه آبروداری اسلام هستند. خصوصیت مداح اهل بیت این است که انقلابی و مذهبی و ولایی باشد. به بچه‌های هیئت یاد می‌دهیم که عزاداری صحیح را یاد بگیرند عزاداری‌ای که مایه وهن اسلام نباشد و اسلام ناب محمدی را خشن معرفی نکند. تمام آنچه ما به نوجوانان هدیه می‌دهیم آموزه‌های اخلاقی اسلام و عشق به اهل بیت(ع) است.